Symbolen zijn verweven in ons leven; in onze taal, wiskunde, religie, eigenschappen die we toedichten aan dieren en planten, maar ook; verkeersborden, labels op verpakkingen, logo’s, etc. Als je tekent en schildert kan het dus niet anders dan dat er, bewust of onbewust, symbolen opduiken in je werk. In dit artikel ga ik wat dieper in op symbolen toevoegen aan je art (journals) en geef ik je een paar mooie boekentips.
Over symbolen
Bij de collectie Symbols of the earth schreef ik al: “Wij mensen zijn betekenisgevende wezens. Sinds we de aarde bewandelen, geven we verhalen en symbolen aan wat we zien, aan wat we voelen en aan wat we proberen te begrijpen.”
Op Wikipedia vond ik dit mooie inzicht: “Cultuur wordt ook wel gezien als een groot symbolenspel waar religie, kunst, wetenschappelijke en filosofische kennis alsmede economische verschijnselen deel van uitmaken. Maar wellicht vinden we een van de meest complexe en tegelijkertijd meest gebruikte vorm van symbolen terug in de gesproken en geschreven taal.” (Bron: Wikipedia)
Als je dus denkt ‘hoe sterk zijn symbolen dan verweven in ons leven?’ Nou, zo sterk dus.
Een symbool is een betekenisdrager; het heeft enerzijds een vorm of representatie, en anderzijds een betekenis.
Wikipedia
Symbolen gebruiken in je creatieve proces
In je creatieve proces kun je grofweg op twee manieren met symbolen werken:
- Je kunt een of meer symbolen uitkiezen en die bewust in je tekeningen, journals of schilderingen verwerken om ze betekenis te geven.
- Je kunt ook, vooral als je abstract werkt, achteraf in een werk op zoek gaan naar symbolen. Wat zie je in je werk? Zoek naar bladvormen, dieren of geometrische vormen. Zegt het iets over je tekening, of over jezelf? Komt er een verhaal of een titel bij je op?
Een combinatie kan natuurlijk ook. Als je tijdens het werken bepaalde symbolen ziet ontstaan, is het interessant om de betekenis ervan op te zoeken. Vervolgens kun je je proces gaan sturen en meer symbolen of kenmerken rondom een symbool toevoegen.
Boeken over symbolen
Als je op zoek gaat naar de betekenis van een symbool, lijkt het internet een logisch startpunt. Kan prima, maar om je creatieve flow niet te verstoren, is het handiger om een paar mooie boeken in de kast te hebben. Later, als je ‘uit je flow’ bent, kun je altijd nog aanvullende informatie online zoeken.
Er zijn talloze boeken over symbolen te vinden. Dit zijn de drie boeken die ik graag gebruik:
XYZ van de Symbolen
XYZ van de Symbolen is een klassieke encyclopedie. Dat maakt het boekje al ontzettend charmant. Een indeling van A tot Z, teksten afgewisseld met illustraties en verschillende verwijzingen waarmee je van het ene in het volgende inzicht duikelt. Het voelt een klein beetje Indiana-Jones-achtig om zo op zoektocht te gaan naar de verborgen betekenis in je werk.
Per symbool lees je de betekenis die verschillende volkeren en religies het symbool toedichten. Zo krijg je geen eenzijdig (Westers) beeld, maar leer je de betekenis vanuit verschillende invalshoeken. Zoals het een encyclopedie betaamt, is het aantal beschreven symbolen omvangrijk, maar de informatie beknopt. Soms is dat voldoende, soms nodigt een symbool uit tot verder onderzoek. De Es is een mooi voorbeeld, want over deze boom valt vast nog veel meer te vertellen.
De Es
‘De Kosmische Boom bij de Scandinavische volkeren die hel, aarde, en hemel met elkaar verbond en vruchtbaarheid, de eenwording van tegenstellingen, onoverwinnelijkheid en de continuïteit van het leven symboliseerde. In de Griekse mythologie belichaamt de es kracht (en is daarom aan Zeus gewijd), maar in de folklore van de Baltische staten is de es een embleem van de dwaas, misschien omdat zijn blad laat verschijnt en weer vroeg afvalt.’
XYZ van de Symbolen kopen
XYZ van de Symbolen is (tweedehands) te koop bij Bol*.
Talismannen en amuletten
Talismannen en amuletten beschrijft de betekenis van onder andere godinnen uit de prehistorie en symbolen uit Egypte, de I Tjing, Kelten, Runen, de Middeleeuwen, de Maya en Noord-Amerika. Ook in dit boek vind je bij elk symbool een beknopte beschrijving die uitnodigt tot verder onderzoek. Handig; de index achterin bevat een lijst van doelen met het bijbehorende symbool.
Het fijne van dit boek is dat elk symbool een illustratie heeft. Daardoor kun je dit boek goed gebruiken als inspiratiebron voor je tekeningen en schilderijen.
Drie suggesties om symbolen uit dit, of een vergelijkbaar, boek te kiezen:
- Blader door het boek en zoek op basis van de afbeeldingen een symbool dat je aanspreekt. Verwerk het thema van het symbool in je werk.
- Zoek in de index op een doel/woord en verwerk het bijbehorende symbool in je art (journal).
- Kies blind een woord uit de index achterin en laat je verrassen door welk symbool je treft.
Talismannen en amuletten kopen
Talismannen en amuletten is (tweedehands) te koop bij Bol*.
Goden en sjamanen in Noordwest-Europa
Goden en sjamanen in Noordwest-Europa van Linda Wormhoudt is eigenlijk geen boek over symbolen. Het gaat over onze Europese sjamanistische traditie en hoe we die kunnen toepassen in het moderne leven. En ja, dat is misschien wat zweverig als je niets hebt met sjamanisme. Toch geeft dit boek veel waardevolle informatie en inspiratie. Omdat in veel hoofdstukken de betekenis van dieren, planten en bomen is opgenomen, vormt dit boek een mooi naslagwerk van symboliek uit onze eigen regio.
Goden en sjamanen in Noordwest-Europa neemt je mee naar de (goden)wereld en de sjamanistische gebruiken van de Germanen, de Kelten, de Scandinavische volken en de Sami. Je leert over het levenswiel en de jaarcyclus, de elementen, krachtdieren, rituele muziek en nog veel meer. De schrijfster weet de (historische) informatie naadloos te verweven met praktische suggesties voor toepassingen en rituelen. De teksten worden afgewisseld met gedichten, spreuken en de prachtige illustraties van Marleen van Engelen.
Zwarte flits
Raaf – Magie
Ravenstem, geheimenverteller
Kind van Odin en Morrighan
Mijn zielenbroerder
Goden en sjamanen in Noordwest-Europa is misschien niet een boek dat je keurig van voor naar achter leest, want sommige teksten zijn fors en hebben weinig witregels, vermoedelijk om alles te laten passen. Daar krijgt je dan ook een hoop informatie voor terug…
Je kunt het boek gebruiken als naslagwerk en inspiratiebron. De duidelijke indeling van de hoofdstukken zorgt ervoor dat je snel vindt wat je op dat moment nodig hebt. Ga op zoek naar achtergrondinformatie over onze (mythologische) geschiedenis, de symboliek van een bepaald dier of een boom of blader zomaar een hoofdstuk door en kijk waar je oog op valt en of je er iets mee kan.
Dit is bijvoorbeeld een rituele suggestie uit het hoofstuk Boomverering, die heel goed een tekening vol symboliek kan opleveren:
Kennismaking met een boom
‘Kies een boom uit, ga eronder zitten en doe je ogen dicht. Luister naar de wind in de bladeren. Neem pen en papier mee, kijk naar de boom en probeer zijn/haar geest te zien in de bladeren, de beweging, de energie. Teken de boomgeest, probeer de kleur van de boom te ontdekken. Is de boom mannelijk of vrouwelijk? Voel je afstandelijkheid of juist toenadering? Heeft de boom iets nodig of heeft het iets te geven? Deze oefening helpt je om je zintuigen af te stemmen op de energieën van bomen.’
Goden en sjamanen in Noordwest-Europa kopen
Goden en sjamanen in Noordwest-Europa is op dit moment in herdruk. Het boek wordt verwacht in september 2024 en is alvast te reserveren bij Libris* en Paagman*. Op Bol* vind je meer reviews van het boek (het is hier ook te koop, maar alleen tweedehands en op het moment van schrijven tegen een wel erg forse prijs).
Je symbolenbibliotheek vergroten
Als je op deze manier met symbolen werkt, zul je steeds meer symbolen leren kennen. Door op zoek te gaan naar de achtergrond van een symbool, zul je ze ook steeds beter leren kennen. Zo maak je je symbolenbibliotheek (zie het maar als een woordenschat) steeds groter. Dus, ga vooral op zoek naar symbolen en verzamel ze in je schetsboek. Goede plekken om meer te weten te komen over symbolen zijn (bovenstaande) boeken en musea, zoals het Wereldmuseum Leiden.
Hopelijk heb ik je kunnen inspireren om meer te doen met symbolen. Laat vooral weten of jij symbolen gebruikt in je werk of niet en deel gerust jouw tip of creatie in een reactie hieronder.
Let’s create!
