Je palet samenstellen om alle kleuren oranje, groen en paars te mengen

Welke kleuren verf kies je als je net begint met schilderen of als je een compact palet mee wilt nemen onderweg? Het simpele antwoord is: geel, rood en blauw. Het ingewikkelde antwoord is: het is helemaal aan jou! In dit artikel lees je meer over het kiezen van kleuren en de grondbeginselen van het mixen van kleuren.

Standaard palet of zelf samenstellen?

Je kunt een doosje met een standaard palet van 6 of 12 kleuren kopen. Zo’n palet is vaak goed uitgebalanceerd met de veel gebruikte kleuren: Cadmium geel, Azo geel, Cadmium rood, Alizarine rood, Ultramarijn blauw, Cerulean blauw, Pruisisch blauw, Gele oker, Gebrande Sienna en Gebrande omber. Door een standaard palet te kiezen, hoef je niet na te denken over de kleuren en kun je gelijk aan de slag.

Zelf kies ik liever voor een zelf samengesteld palet. Ten eerst schijnt cadmium een schadelijke verfstof te zijn en ten tweede vind ik dat een eigen palet meer eigenheid geeft. Je kunt ook beginnen met een standaard palet van 6 kleuren en hier zelf kleuren aan toevoegen.

Beperkt palet

Heb je een klein budget? Begin dan liever met een paar kleuren van de mooiste verf die je je kunt veroorloven in plaats van een grote doos goedkopere verf. Een beperkt palet heeft zelfs voordelen. Als je maar enkele kleuren gebruikt, krijg je automatisch samenhang in je werk. Hoe meer kleuren je gebruikt en mengt, hoe ‘rommeliger’ het kan worden.

Primaire kleuren

Belangrijk om te weten is dat je met slechts drie kleuren – rood, geel en blauw – alle andere kleuren kunt mengen. Ze heten primaire kleuren – die van de beroemde kleurencirkel:

rood + blauw = paars
geel + blauw = groen
geel + rood = oranje
rood + blauw + geel = bruin/zwart
paars + geel / groen + rood / oranje + blauw = grijs

De kleuren geel, oranje en rood noemen we warme kleuren (we denken bij deze kleuren aan zon en vuur). De kleuren blauw en groen zijn koele kleuren.

Warme en koele tinten

Ook handig om te weten is dat elke kleur een warme (rode) of koele (blauwe) ondertoon kan hebben. Een warme geel bijvoorbeeld, neigt naar oranje en een koele rood neigt naar magenta. Het effect hiervan kun je zien als je dezelfde rood mengt met een warme tint blauw en daarna met een koele tint blauw. Je krijgt dan twee heel verschillende paarstinten. De kleurtint heeft dus ook invloed op de kleur die je gaat mengen.

Je kunt een basispalet van rood, geel en blauw heel simpel uitbreiden naar 6 door van elke kleur twee tinten te kiezen: een koele en warme variant. Met dit uitgebreidere palet kun je nog meer kleuren mengen. Het verschil tussen een warme en koele tint is in het begin lastig te herkennen. In de foto hierboven heb ik in mijn schetsboek een studie gemaakt. In de kleurencirkel links zie je telkens de koele en de warme variant van een kleur naast elkaar. Op de rechterpagina zie je de gemengde kleuren. Zie je dat de warme geel meer oranje is? En de koele rood meer roze/magenta?

Gebruiken wat je hebt

Voor je naar de winkel rent om precies die ene blauw te kopen die je zou ‘moeten’ hebben, kun je het ook omdraaien. Gebruik wat je al hebt en kijk welke kleuren je hiermee kunt mengen. Teken op een (groot) vel papier of op twee pagina’s in je schetsboek kleine vlakjes (zie de bovenste foto en de foto hierboven). Bovenin en langs de linkerzijde schilder je in elk vakje een kleur. In de vakjes waar twee kleuren elkaar kruisen schilder je de mengkleur. Zo ontdek je wat je met jouw eigen verf kunt mengen. In dit voorbeeld gebruikte ik aquarelverf, maar dit kun je natuurlijk ook met acrylverf of olieverf doen (en zelfs met kleurpotlood).

Gooi het eens door elkaar

Een spannender methode is om een aantal kleuren te kiezen en hiermee een spontane mix te maken. Geen conventionele methode, maar wel leuk om te doen en soms met verrassende resultaten.

Kleurenbibliotheek

In mijn Hahnemuhle schetsboekje (deze heeft erg goed aquarelpapier) heb ik een kleurenbibliotheek gemaakt. Hierin noteer ik alle kleuren die ik heb, inclusief de kleurnummers, en ik maak er kleurstudies in. Zo kan ik veel beter de kleuren en tinten beoordelen en zien hoe ze onderling mengen. Dit boekje helpt me bij het kiezen van kleuren voor mijn travel art kit of mijn volgende kunstproject.

Wisselend palet

Ik wissel vaak van palet, afhankelijk van het project waar ik aan werk. Er zijn kunstenaars die dat juist nooit doen met de reden dat ze hun kleuren heel goed leren kennen door altijd met hetzelfde palet te schilderen. Dit is vooral belangrijk als je natuurgetrouw of botanisch schildert. Dan is het handig als je elke keer precies de goede kleur groen en roze kunt mengen. Bedenk wat voor jou het beste zou werken.

Meerdere kleine paletten

Omdat ik veel te veel kleuren heb, deel ik mijn collectie op in kleinere paletten. Op de foto zie je link nog net een stukje van mijn grootste aquareldoos voor thuis. Ik ben gestopt met er napjes in doen, ik knijp verf uit tubetje in de vakjes. Linksboven: mijn allereerste aquarelblik (van mijn ouders gekregen toen ik acht werd gok ik) die ik nu gebruik voor het opbergen van mijn napjes met magneet. Rechtsboven: twee reisblikjes voor onderweg. Rechtsonder: klein aquarelpalet met voorgemengde kleuren. In het schetsboek zie je kleurstalen van mijn collectie.

Jouw palet

Hopelijk heb je iets aan deze tips en korte les kleurenleer. Ik wil je vooral uitnodigen om te experimenteren met wat je al in huis hebt. Want door zelf te doen, ontdek je het meest. Deel vooral je tips en resultaten in een reactie hieronder, zodat we van elkaar kunnen leren.