Duurzaam schilderen: alternatieven voor acrylverf

Ben je ook op zoek naar milieuvriendelijke alternatieven voor acrylverf? Hieronder vind je een aantal natuurlijke alternatieven, zoals aquarelverf, inkt, gouache en natuurlijke verf van planten. Wil je toch graag met acrylverf blijven schilderen? Dat kan prima als je bewust omgaat met acrylverf en de verf zo min mogelijk door de gootsteen spoelt.

Disclaimer: dit artikel gaat in op het gebruik van verf en houdt geen rekening met dingen als het winnen van grondstoffen, het productieproces en transport. Bovendien zijn er misschien wel tien andere dingen die je nog beter kunt doen (of laten) voor het milieu, dus ik wil er ook niet te krampachtig over doen. Bewustwording is denk ik het belangrijkste; weet gewoon dat acrylverf (en veel andere kunstenaarsmaterialen) niet zo best zijn voor het milieu. Zo kun je daar rekening mee houden, vooral bij het schoonmaken van je materialen.

Het verschil tussen verfsoorten: acrylverf, aquarelverf en inkt

Allereerst het verschil tussen acrylverf, aquarelverf en inkt. Inkt en aquarelverf zijn vloeibaar en vooral geschikt voor papier. Acrylverf is dikker en hecht op verschillende ondergronden, zoals papier, canvas, hout en steen. Dit komt doordat er bindmiddel wordt toegevoegd om de verf meer body te geven. Het bindmiddel van acrylverf is acrylpolymeer – een soort kunststof/plastic (vandaar dat je dit liever niet door de gootsteen spoelt). Het bindmiddel van aquarelverf is Arabische gom. Inkt heeft helemaal geen bindmiddel en bestaat uit alleen pigment en water.

Waarom is acrylverf schadelijk?

Acrylverf is feitelijk plastic. Na drogen is het niet meer afbreekbaar en zo draag je ongewenst bij aan al die schadelijke stoffen in het milieu. Veel van de kleurpigmenten, zoals cadmium, zijn ook niet zo goed voor het milieu en je gezondheid. Nu zijn waterzuiveringsinstallaties wel ingericht op het wegfilteren van hobbymatig gebruik van acrylverf, maar… wat er niet in gaat, hoef je er ook niet uit te halen.

Deze alternatieven voor acrylverf zijn milieuvriendelijker en gezonder

Inkt

In inkt zit geen bindmiddel, alleen pigment en water. Het ligt dus aan het pigment of het mogelijk schadelijk is. Als je een vulpen gebruikt, gaat er helemaal geen inkt verloren of in de gootsteen. Als je een kroontjespen gebruikt, hoef je de pen alleen maar schoon te maken met een (vochtig) doekje. Beide manieren zijn dus milieuvriendelijker dan acrylverf.

Aquarelverf

Aquarelverf wordt gemaakt van pigmenten en Arabische gom als bindmiddel. De verf is oplosbaar in water en geeft een transparante en licht effect. Aquarelverf is vanwege de samenstelling minder bezwaarlijk dan acrylverf, maar let wel op de pigmenten! Ook aquarelverf kan mogelijk schadelijke stoffen bevatten, zoals cadmium. Wil je zeker weten dat er alleen goede pigmenten in de verf zitten? Maak dan zelf aquarelverf. Hier lees je hoe je aquarel maakt.

Gouache

Gouache lijkt op aquarel, maar de verf is dekkend door de toevoeging van middelen als champagnekrijt. Net als bij aquarelverf kan het zowel veilige als schadelijke pigmenten bevatten.

Bister

Bister is een natuurlijk pigment, gemaakt van bijvoorbeeld roet of teer. Deze inkt heeft mooie aardse tinten in bruin, geel, rood en zelfs groen. Hier vind je voorbeelden van bister.

Caseïneverf

Caseïneverf bestaat uit pigmenten opgelost in eiwit uit melk, bijvoorbeeld kwark met water. In de foto bovenaan dit artikel en hieronder zie je voorbeelden van caseïneverf met kerrie, gewoon uit je keukenkastje, en yoghurt (en Arabische gom).

Kleurpotlood, houtskool, pastelkrijt en oliepastel

Gebruik als alternatief voor acrylverf tekenmaterialen die je niet hoeft te spoelen onder de kraan, want ook met kleurpotlood, krijt en oliepastel kun je schilderachtige effecten bereiken. Er zijn zelfs mediums waarmee je canvas schildersdoek geschikt kunt maken voor kleurpotlood, houtskool of pastelkrijt. Let er wel op dat deze mediums weer niet heel milieuvriendelijk zijn, dus gebruik deze schoonmaakmethode voor het schoonmaken van je materialen. Met oliepastel kun je zowel op papier als op doek werken.

Digitaal schilderen

Frans gaf de tip om digitaal te schilderen. Dan heb je helemaal geen verf meer nodig. Dat scheelt materiaal én ruimte.

Natuurinkt en natuurlijke verf maken

Nog groener is het om zelf natuurinkt of natuurlijke verf te maken. Je weet dan precies wat er in de verf gaat. In dit artikel lees je hoe je zelf natuurinkt van planten maakt, inclusief handige adressen voor recepten en pigmenten. Je kunt ook pigmenten als bietensap, spinazie, kurkuma en houtskool gebruiken. Deze meng je met een bindmiddel, zoals eiwit, honing of Arabische gom voor aquarelverf.

Natuurlijke acrylverf, gouache, aquarelverf en olieverf

Er bestaat inmiddels natuurlijk acrylverf – van Natural Earth Paint – gemaakt van plantaardig acrylmedium en goede pigmenten. Dit is natuurlijk nog steeds een soort plastic, maar stukken beter dan traditionele acrylverf. Met de pigmenten van Natural Earth Paint kun je ook olieverf, aquarelverf en gouache maken. Benieuwd? Lees hier de review van Natural Earth Paint.

Voordelen van natuurlijke verf

• Het is beter voor het milieu en jouw gezondheid, want er zitten geen schadelijke chemicaliën in.
• Je krijgt vaak verrassende kleuren die zachter en aardser zijn.
• Vooral met zelfgemaakte verf, krijg je bijzondere effecten die telkens net even anders zijn.
• Het is geschikt voor mensen met een allergie voor chemische stoffen.

Nadelen van natuurlijke verf

• Kleuren van zelfgemaakte verf, zoals ei tempera, caseïneverf en natuurlijke pigmenten kunnen vervagen. Tip: bewaar je werk uit direct zonlicht of lijst het in achter uv-werend glas.
• De verf is beperkt houdbaar.
• Het is minder voorspelbaar dan synthetische verf.
• Zelf verf maken kost tijd en het duurt soms even voor je de techniek onder de knie hebt.

Geef ook je tips en ontdekkingen door

Heb jij ook een tip voor natuurlijke verf of een groen alternatief die hierbij moet staan? Of ben je aan de slag gegaan met het zelf maken van verf? Laat het weten in een reactie hieronder.